Του Δημητρίου Μ.Καλοποθάκη
Ο Ούλριχ Ζβίγγλιος (Huldreich Zwingli), γιός προύχοντα και ανεψιός επισκόπου, γεννήθηκε το 1484 στην Γερμανική Ελβετία και έλαβε ευρεία μόρφωση στις σχολές της Βέρνης, της Βασιλείας και στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, όπου σπούδασε την φιλοσοφία, αστρονομία και τους αρχαίους Ελληνες και Λατίνους συγγραφείς. Στην ηλικία των 20 ετών επιδόθηκε στη θεολογία και χειροτονήθηκε ιερέας το έτος 1506, δηλαδή στην ηλικία των 22 ετών. Τέσσερα έτη αργότερα δημοσίευσε ένα ποίημα κατά των εκκλησιαστικών καταχρήσεων της εποχής του, ενώ το έτος 1517 άρχισε να κηρύττει κατά της προσκυνήσεως της Παρθένου Μαρίας και των αγίων, της δια των έργων και των χρημάτων αφέσεως των αμαρτιών, κτλ. Μόλις το επόμενο έτος 1518 ξεσήκωσε σταυροφορία κατά της πωλήσεως των συγχωροχαρτιών, λίγους μήνες μετά την όμοια εκδήλωση του Λουθήρου. Αλλά πρέπει να σημειωθεί ότι η σταυροφορία αυτή του Ζβίγγλιου δεν είχε το μέγεθος και τις συνέπειες, εκείνη του Λουθήρου. Ούτε είχε αναπτυχθεί τότε ακόμα ο Σβίγγλιος πνευματικά, όπως ο Λούθηρος. Ηταν τότε απλά ένας οπαδός του Ερασμου, ένας φιλελεύθερος Ρωμαιοκαθολικός, που απέβλεπε περισσότερο σε μεταρρυθμίσεις εκκλησιαστικές παρά στην απομάκρυνση από τον Παπισμό. Ακόμα και πέντε χρόνια αργότερα, (το 1523) ο πάπας Αδριανός ο 6ος του έγραψε φιλικότατη επιστολή, ζητώντας την υποστήριξή του για τον Παπισμό.
Προσκλήθηκε όμως το 1518 στη Ζυρίχη σαν εφημέριος της εκεί μεγαλύτερης εκκλησίας, και τότε άρχισε γρήγορα να καθορίζει τη θέση του απέναντι στον παπισμό. Καταρχήν κήρυττε περισσότερο λόγους πρακτικής Χριστιανικής ηθικής παρά δογματικούς. Ζητούσε να κηρύξει «τον Χριστό από την πηγή», δηλαδή από την γραφή και να «να ενσταλλάξει τον Χριστόν στις καρδιές των ακροατών του» όπως λέει ο βιογράφος του Μυκώνιος. Κήρυττε σαν κανόνα πίστεως και έργων μόνο όσα βασίζονταν στις Γραφές. Γρήγορα απέκτησε όχι μόνο μεγάλη φήμη σαν κήρυκας, αλλά και μεγάλη πνευματική επιρροή στην κοινωνία της Ζυρίχης. Οι πολιτικοί άρχοντες της πόλεως και του καντονίου της Ζυρίχης (η δημογεροντία) γρήγορα ήλθαν κάτω από την επιρροή του, όταν δε το έτος 1522 ο Ζβίγγλιος άρχισε να κηρύττει κατά των νηστειών και ο επίσκοπος Κωνσταντίας αντιτάχθηκε σ’αυτόν, ο λαός και η δημογεροντία έλαβαν το μέρος του Ζβίγγλιου. Κατά τη διάρκεια του ίδιου χρόνου ο Ζβίγγλιος μαζί με άλλους 10 ιερείς ζήτησαν από τον επίσκοπο και από την ομοσπονδιακή βουλή στη Βέρνη να επιτραπεί ελεύθερα το κήρυγμα του Ευαγγελίου και να δοθεί στους κληρικούς η άδεια να παντρεύονται. Η αίτηση απορρίφθηκε, αλλά πολλοί ιερείς φανερά παντρεύτηκαν, μεταξύ αυτών και ο Ζβίγγλιος. Το επόμενο έτος 1523 ο Ζβίγγλιος δημοσίευσε ομολογία πίστεως με 67 άρθρα, με την οποία απροκάλυπτα απέρριπτε τις παπικές ετεροδιδασκαλίες. Στην ομολογία αυτή διακηρύττεται ότι ο Χριστός είναι ο μόνος Σωτήρας και μεσίτης του ανθρώπου, ότι η Αγία Γραφή είναι ο μόνος κανόνας πίστεως και έργων και ότι η μετουσίωση κατά την Ευχαριστία, η επίκληση των αγίων, η προσκύνηση των εικόνων και αγαλμάτων, η αξιομισθία των ανθρώπινων έργων, οι νηστείες και τα ταξίδια στους αγίους τόπους, η αγαμία του κλήρου, το καθαρτήριο πυρ, η άφεση των αμαρτιών μέσω άλλου εκτός του Θεού, η εκκλησιαστική ιεραρχία και η υπέρτατη εξουσία του Πάπα, είναι διδασκαλίες αντίθετες προς την Αγία Γραφή και είναι επομένως απορριπτέες.
Το έτος 1524 με την εισήγηση του Ζβίγγλιου η δημογεροντία Ζυρίχης, διέταξε την κατάργηση των παπικών ιεροτελεστιών και την αφαίρεση από τους ναούς της Ζυρίχης όλων των εικόνων, αγαλμάτων, ιερών λειψάνων, θυσιαστηρίων λαμπάδων και άλλων συμβόλων και διακοσμήσεων της παπικής λατρείας. Τα χρυσά και τα αργυρά σκεύη λυώθηκαν και κόπηκαν από αυτά νομίσματα, που μπήκαν στο δημόσιο ταμείο. Το ίδιο έγινε και στους ναούς των κωμοπόλεων και των χωριών του καντονίου της Ζυρίχης. Ταυτόχρονα ο Ζβίγγλιος ίδρυσε στη Ζυρίχη θεολογική σχολή, στην οποία αυτός και άλλοι σοφοί δίδασκαν την θεολογία της Αναμορφώσεως και εκπόνησαν Γερμανική μετάφραση ολόκληρης της Αγίας Γραφής.
Το παράδειγμα της Ζυρίχης γρήγορα μιμήθηκαν και άλλα καντόνια της Ελβετίας, παρόλη την αντίσταση των επισκόπων. Στη Βέρνη, τη Βασιλεία και εν γένει την Βόρεια και την Ανατολική Ελβετία καθαρίστηκαν οι ναοί από τις εικόνες, τα αγάλματα και τα ανάλογα, και εγκαινιάσθηκε η απλή και πνευματική λατρεία, έχοντας σαν μόνες τελετές την Ευχαριστία και το Βάπτισμα.
Σε κάποια όμως καντόνια της Ελβετίας κατόρθωσαν οι παπικοί να συγκρατήσουν το Αναμορφωτικό ρεύμα, και αυτά τα καντόνια παραμένουν και μέχρι σήμερα κατά πλειοψηφία Ρωμαιοκαθολικά όπως για παράδειγμα το Φριμπούρ και η Λουκέρνη, η Ούρι και άλλα καντόνια της Κεντρικής Ελβετίας. Τα πνεύματα εξήφθησαν από τη θρησκευτική αντίθεση, που γρήγορα κατέληξε σε εμφύλιο πόλεμο. Τα Παπικά καντόνια που δημιούργησαν ένωση, έλαβαν την υποστήριξη του Φερδινάνδου, βασιλιά της Βοημίας, της Ουγγαρίας και της Αυστρίας. Τα Αναμορφωμένα καντόνια, υπό την αρχηγία της Ζυρίχης, ζήτησαν και έλαβαν κάποια υποστήριξη εκ μέρους των Ευαγγελικών πόλεων της Νότιας Γερμανίας-Κωνσταντίας, Στρασβούργου κλπ. Η σύρραξη έγινε το έτος 1531 και στη μάχη του Κάππελ κοντά στη Ζυρίχη (9 Οκτωβρίου) οι Αναμορφωμένοι νικήθηκαν κατά κράτος, ενώ ο Ζβίγγλιος σκοτώθηκε στο πεδίο της μάχης, όπου είχε μεταβεί άοπλος με σκοπό την ενθάρρυνση των υπερμάχων της πίστεως. Πέθανε σε ηλικία 49 ετών. Οι νικητές διαμέλισαν και έκαψαν το πτώμα του, και στο τέλος σκόρπισαν την τέφρα του στον άνεμο.
Παρόλη όμως την καταστροφή αυτή, η Αναμόρφωση δεν καταπνίγηκε στην Ελβετία. Ενα μήνα μετά την μάχη του Κάππελ, έγινε ειρήνη μεταξύ των μαχόμενων καντονίων, σύμφωνα με την οποία ναι μεν η Ζυρίχη και η Βέρνη καταδικάστηκαν να πληρώσουν αδρά χρηματική αποζημίωση στα καθολικά καντόνια για πολεμικά έξοδα, αλλά αμφότερα τα μέρη συμφώνησαν να αφήσουν τους άλλους ελεύθερους στην διατήρηση της θρησκευτικής τους πίστεως. Βεβαίως όμως η νίκη αυτή έδωσε μεγάλη αναζωογόνηση στο ηθικό του παπισμού που είχε κλονισθεί.
Το έργο του Ζβίγγλιου όμως δεν καταστράφηκε. Αφήνοντας την τελευταία του πνοή είπε:«Μπορούν να φονεύσουν το σώμα, αλλά όχι την ψυχή» και το έργο της Ευαγγελικής Αναμορφώσεως στην Ελβετία συνέχισαν μετά τον θάνατό του άλλοι άνδρες ευσεβείς, όπως ο Μπούλλιγγερ, ο Οικολαμπάδιος, ο Μυκώνιος και περισσότερο από κάθε άλλον ο Καλβίνος.
Το κείμενο αναδημοσιεύεται κατόπιν αδείας από το περιοδικό “Αστήρ της Ανατολής”.